Миграция и мигранты

Қонунчилик:

"Россия Федерациясининг Меҳнат кодекси " 2001-йил 30. 12 N 197-ФЗ – III қисм, 65-модда. Меҳнат шартномаси тузишдаги тақдим этиладиган ҳужжатлар, 56.1-модда Ёлланма меҳнат таъқиқи, 50.1 –боб «Чет эл фуқаролари ва фуқаролигибўлмаган ходимларнинг меҳнатини тартибга солиш хусусиятлари».

" Россия Федерацисининг Фуқаролик кодекси (иккинчи қисми)" 1996 –йил, 26. 01 N 14-ФЗ

- 37-боб. Пудрат

- 39- боб. «Тўланадиган хиззмат кўрсатиш »

Меҳнат шартномаси – ишчи ва иш берувчи ӯртасидаги битим, у ӯзаро ҳуқуқ ва бурчларни белгилайди (РФ Меҳнат кодексининг 15, 16, 56-моддалари асосида).

Сиз иш берувчи имзолаган меҳнат шартномаси нусхасини албатта қӯлингизга олишингиз зарур.

Меҳнат шартномасида албатта кӯрсатилади (РФ МК (Меҳнат Кодекси) 57-моддасига мувофиқ):

- ишчининг фамилияси, исми, отасининг исми ва паспортидаги маълумотлар;

- иш берувчининг фамилияси, исми, отасининг исми, ишхонасининг номи ва юридик манзили;

- ишчининг вазифаси ва меҳнат мажбуриятлари;

- иш жойи – ташкилотнинг амалдаги манзили;

- ишнинг бошланиш санаси, меҳнат шартномасининг амал қилиш муддати;

- меҳнатга ҳақ тӯлаш шартлари, иш ҳақи ҳажми, маош, қӯшимча ҳақлар;

Тӯлиқ ишлаётган ходимнинг иш ҳақи ЭКИҲ (энг кам иш ҳақи – МРОТ)дан кам бӯлиши мумкин эмас – 2019-йил 1-июлда Россияда ойлик ЭКИҲ 11200 рублни, Санкт-Петербургда - 18000 рубл, Ленинград вилоятида – 12000 рубл, Москва вилоятида – 14200 рубл, Москвада 19321 рублни ташкил этади.

- иш ҳақи тӯлаш тартиби ва муддатлари;

- иш вақти режими;

Иш кунининг узунлиги 8 соатдан, иш ҳафтаси эса – 40 соатдан ошмаслиги зарур. Бу вақтдан ташқари ишлар учун қӯшимча ҳақ (РФ МК ининг 152, 153 ыв 154-моддаларига мувофиқ).

- ишчининг мажбурий ижтимоий суғуртаси ҳақидаги шартлар – йиллик тӯланадиган меҳнат таътили (отпуск) (28 иш кунидан кам эмас), беморлик (бемор бӯлиб қолганда) ва бахтсиз ҳодисадан суғурта (РФ МКининг 115, 183, 327.3 моддалари);

- бошқа ташкилотда иш бажариш имконияти.

Россияда ёлланма иш (меҳнат шартномасини расмийлаштирмасдан ӯз ишчисини бошқа ташкилотга жӯнатиш) таъқиқланган. Фақат хусусий бандлик агентликлари сифатида қайддан ӯтган ташкилотлар ӯз ишчиларига бошқа ташкилотлар ёки жисмоий шахсларда ишлаш ҳуқуқини бера оладилар, лекин бунда улар мажбурдирлар:

- чет эллик ишчи билан меҳнат шартномасида учинчи томон ишини бажариш имконияти-ни кӯрсатишга;

- учинчи томонга ишлаш учун жӯнатаётган ҳолларида ишчи билан қӯшимча келишув ту-зишга;
Агар Сиз хусусий бандлик агентлигига мурожаат этсангиз – бундай шартлар Сизнинг меҳнат шартномангизда албатта кӯрсатилишини кузатинг.

Иш берувчи мажбур (РФ МК 22-моддасига мувофиқ):

- Сизга иш ҳақини кечиктирмасдан ва чегирмаларсиз тӯлашга;

- меҳнат хавфсизлиги меъёрларига мос келадиган иш ӯрни билан таъминлашга;

- ишлаш учун патент амал қиладиган муддат учун Сизга РФ минтақасида вақтинча бӯлиш муддатини узайтиришга;

- Сизни ташкилотда қабул қилинган махсус қоидалар ҳақида хабардор этишга;

- ишлаб чиқариш жароҳати ё бахтсиз ҳодиса ҳолатида - Сизга келтирилган зарарни тӯлашга;

- меҳнат жараёнида чет эллик ишчиларни камситишга йӯл қӯймасликка.

Сиз мажбурсиз:

- меҳнат шартномаси шартларини ихтиёрий бажаришга;

- ишдан бӯшашингиз ҳақида иш берувчини 14 кун олдин ёзма равишда огоҳлантиришга;

- иш тартиби қоидалари ва техника хавфсизлигига риоя этишга;

- иш берувчининг мулки ва нарсаларига эҳтиёткорлик билан муносабатда бӯлишга;

- одамларнинг ҳаёти ва саломатлигига хавф туғдирувчи ҳолатлар юзага келиши ҳақида иш берувчига хабар беришга;

- меҳнат, тиббий дафтарчалар, ихтиёрий тиббий суғурт полисини расмийлаштиришда фаол қатнашишга;

Сизнинг ҳуқуқингиз бор (РФ МК 21- моддасига мувофиқ):

- ҳаёт ва саломатлик учун хавфли бӯлган ишларни қилишни рад этиш;

- Сизга меҳнат шартномаси нусхаси, ҳисоб-китоб варақалари, иш ҳақи тӯлаш муддатлари ва ҳажми ҳақидаги бошқа маълумотларни 3 иш куни давомида беришни талаб этиш;

- ӯзингизнинг ҳақ-ҳуқуқингизни ҳимоя этиш учун Давлат меҳнат инспекциясига, Проку-ратурага ва судга мурожаат этиш.

Меҳнат қонунчилигига мувофиқ Сизга иш ҳақи берилмаган ё Сиз билан меҳнат шартно-маси бекор қилинган муддатдан сӯнг 3 ой вақт ӯтмасидан судга мурожаат қилиш ҳуқуқига эгасиз. Ҳушёр бӯлинг ва зарур бӯлганда судга ӯз вақтида мурожаат этинг (РФ МК 392-м).

ФҲХ – фуқаро-ҳуқуқ тусидаги шартномани меҳнат шартномасига қайта алмаштириш икки томоннинг розилиги, меҳнат назорати йўллов хати ёки суд орқали амалга оширилади. Биринчи ҳолатда бажарувчи иш берувчининг номига ариза ёзади ва агар у доимий асосда ишлаётган бўлса, муносабатни меҳнат муносабатига айлантиришни сўрайди.

Бажарувчи учун фуқаро-ҳуқуқ тусидаги шартномани тузиш учун зарур:

- Паспорт.

- СНИЛС.

- ИНН.

- ишлаш учун патент

https://онлайнинспекция.рф/ - Онлайнинспекция.РФ электрон хизмати «Открытая Инспекция Труда» кўламли, узоқ муддатли лойиҳа таркибига киради. Ресурс фуқарога унинг ҳуқуқи бузилганда меҳнат назоратига мурожаат қилиш, шунингдек, меҳнат муносабатлари соҳасидаги муаммоли вазиятлардан чиқишнинг бошқа йўллари ҳақида ахборот олиш имкониятини беради.  

https://онлайнинспекция.рф/instructions - Ходим учун меҳнат йўл кўрсатувчиси: кўпроқ тарқалган муаммоли вазиятларни қамраб олган қўлланмалар мажмуаси.

https://онлайнинспекция.рф/reminders - Ходим учун эслатмалар.

https://онлайнинспекция.рф/precheck/148 - Меҳнат шартномасининг қонунийлигини текшириш.

https://www.rostrud.ru/inspections/ - минтақавий давлат меҳнат назорати билан мулоқот йўллари.

https://sudrf.ru/ - РФ минтақаларида судлар билан алоқа қилиш «Правосудие» давлат автоматлаштирилган тизими интернет-портали.

https://genproc.gov.ru/- РФ Бош прокуратураси сайти.